Δημιουργία Δίγλωσσου Γλωσσαρίου για Μεταφραστές

Greek Translation Services
Ask a terminology question in the forum!
Sitemap \| News \| Tell a friend \| RSS

Translatum Journal

Δρ. Αικατερίνη Νικολαρέα (CV)

διδάσκουσα Πανεπιστημίου Αιγαίου

Δημιουργία Δίγλωσσου Γλωσσαρίου για Μεταφραστές
[This article in English]

ΣΥΝΟΨΗ ¹

Ότι ακολουθεί απευθύνεται σε μεταφραστές/τριες και σε όλους/ες τους/τις χρήστες ξένων γλωσσών. Είναι μια λεπτομερής περιγραφή των φάσεων συγκέντρωσης, οργάνωσης, διαχείρισης, εμπλουτισμού και διατήρησης μιας προσωπικής δίγλωσσης Βάσης Δεδομένων Ορολογίας (ΒΔΟ) - ή, όπως αλλιώς θα μπορούσε να ονομαστεί, Προσωπικό Δίγλωσσο Γλωσσάριο - οποιουδήποτε ζεύγους γλωσσών. Είναι μόνο επειδή η συγγραφέας αυτής της εισήγησης έχει μεταφράσει αγγλόφωνα επιστημονικά (γεωγραφικά) κείμενα και έχει συνεργαστεί με Έλληνες φοιτητές και Ελληνίδες φοιτήτριες που όλα τα παραδείγματα τα οποία εμπεριέχονται στο άρθρο αυτό είναι Βάσεις Δεδομένων Ορολογίας (ΒΔΟ) από αγγλικά προς ελληνικά.

Όπως θα ισχυριστεί η συγγραφέας αυτού του άρθρου, η δημιουργία, διαχείριση, ο εμπλουτισμός και η διατήρηση μιας δίγλωσσης ΒΔΟ είναι ένα εργαλείο αιχμής και ένα σημείο αναφοράς και μνημονικής ενίσχυσης για αρχάριους/ες και επαγγελματίες μεταφραστές/τριες καθώς επίσης και για όλους/ες τους/τις άλλους/ες χρήστες ξένων γλωσσών.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σε ποιους/ποιες απευθύνεται

Αυτή η εισήγηση απευθύνεται κατά πρώτον στους/στις άπειρους/ες και έμπειρους/ες μεταφραστές/τριες και κατά δεύτερον σε όλους/ες τους/τις άλλους/ες χρήστες ξένων γλωσσών, όπως είναι οι ειδήμονες, καθηγητές/τριες ξένων γλωσσών για ειδικούς σκοπούς ² - χωρίς βέβαια να αποκλείει τους επικοινωνιολόγους, λεξικογράφους, ειδικούς σε θέματα ορολογίας, και οποιουσδήποτε ερευνητές ή οποιεσδήποτε ερευνήτριες που κινούνται μεταξύ δύο, τουλάχιστον, γλωσσικών και πολιτισμικών συστημάτων.

Τι και πώς

Αυτή το άρθρο εισάγει τον/την αναγνώστη/τρια στο τι και στο πώς μπορεί να οργανώνει, εμπλουτίζει και να διαχειρίζεται ηλεκτρονικά και κατά βούληση μια προσωπική Βάση Δεδομένων Ορολογίας (ΒΔΟ).

Από πού πηγάζει αυτή η εισήγηση

Αυτή η εισήγηση είναι καρπός μακρόχρονης διδακτικής εμπειρίας σε θέματα θεωρίας της μετάφρασης (Mεταφρασεολογίας) και μεταφραστικής πρακτικής καθώς επίσης και στη διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας ως δεύτερη και ξένη γλώσσα (ESL και EFL) και για ειδικούς σκοπούς (ESP) ³ σε αγγλόφωνα και ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα (ιδιωτικά και δημόσια).

Τι κενό προσπαθεί να καλύψει αυτή η εισήγηση

Αυτή η εισήγηση γράφεται για να καλύψει το υπάρχον κενό στο οποίο πολλοί/ές μελετητές/τριες αναφέρονται αλλά για το οποίο δεν υπάρχει κανένα δείγμα γραφής ακόμη - δηλ., για τη μεθοδολογία δημιουργίας, εμπλουτισμού, διαχείρισης, και διατήρησης μιας προσωπικής δίγλωσσης ΒΔΟ. Επί σειρά ετών πολλοί/ές επαγγελματίες μεταφραστές/τριες δίνουν πολλές γενικές μα αόριστες συμβουλές για τι είναι σημαντικό - όπως "το σημαντικότερο γλωσσάριο ενός μεταφραστή θα είναι η αποθήκευση της ορολογίας την οποία έχει δημιουργήσει ο ίδιος" (Castellano, Rpt. 1985: 75) ⁴ - αλλά τίποτα για το πώς.

Ήδη το 1990 ο Juan Sager είχε δηλώσει ότι "δεν υπάρχει διαθέσιμη καμία συγκριτική περιγραφή των πολλών και διαφορετικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή των γλωσσαρίων ορολογίας, των λεξικών και βάσεων ορολογίας. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει ούτε μια μεθοδολογία στην Ευρώπη που να μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι χρησιμοποιείται κανονικά ως μοντέλο δημιουργίας μιας ορολογίας. Στον Καναδά έχουν δημοσιευτεί εγχειρίδια που βασίζονται στην πρακτική εμπειρία και στο ότι χρησιμοποιούνται για την πραγματική δημιουργία και συγκρότηση ορολογίας" (Sager 1990: 219 - η έμφαση είναι επιπρόσθετη).

Δυστυχώς, είμαστε στη χαραυγή του εικοστού πρώτου αιώνα και ακόμα να δει το φως μια δημοσίευση που να ασχολείται είτε με το τι (το περιεχόμενο) είτε με το πώς (τη μεθοδολογία) της δημιουργίας, εμπλουτισμού, διαχείρισης και διατήρησης μιας προσωπικής δίγλωσσης ΒΔΟ. Αυτό το κενό στη Μεταφρασεολογία, Ορολογία, Λεξικογραφία και στη Διδασκαλία ξένων γλωσσών για ειδικούς σκοπούς επιχειρεί να γεμίσει το άρθρο αυτό.

Η δυνατότητα εφαρμογής και χρήσης της ΒΔΟ

Το ΣΗΜΕΙΟ ΕΚΚΙΝΗΣΗΣ αυτής της μελέτης είναι η πρακτική εμπειρία και τα βιώματα των κάτωθι κυρίως χρηστών ξένων γλωσσών.

(1) Αρχάριοι/ες και επαγγελματίες μεταφραστές/τριες που αγωνίζονται να κατανοήσουν επιστημονικούς όρους που δεν γνωρίζουν ή δεν μπορούν να βρουν τη σημασία τους σε δίγλωσσα λεξικά (φυσικά και ηλεκτρονικά) και έτσι αισθάνονται ανίκανοι/ες να τους αποδώσουν στη γλώσσα-στόχο.

(2) Φοιτητές/τριες που μαθαίνουν μια ξένη γλώσσα για ειδικούς σκοπούς και καταβάλλουν επίμονη προσπάθεια ώστε να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες ενός επιστημονικού κειμένου, το οποίο έχει γραφτεί στην ξένη γλώσσα, αλλά που οι ελπίδες τους γρήγορα χάνονται λόγω της παντελούς έλλειψης ενός δίγλωσσου επιστημονικού λεξικού.

(3) Καθηγητές/τριες ξένων γλωσσών για ειδικούς σκοπούς που κατανοούν βέβαια το επιστημονικό κείμενο το οποίο έχει γραφτεί στη ξένη γλώσσα την οποία χρησιμοποιούν και διδάσκουν επειδή χρησιμοποιούν τα αντίστοιχα μονόγλωσσα επιστημονικά γλωσσάρια, αλλά που δυσκολεύονται να κάνουν κατανοητούς δύσκολους επιστημονικούς όρους στη μητρική γλώσσα των φοιτητών και φοιτητριών τους ή στη γλώσσα διδασκαλίας του εκπαιδευτικού ιδρύματος που εργάζονται.

(3) Ειδήμονες (κυρίως πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και ερευνητές/τριες) που - αν και έχουν άριστη γνώση της ορολογίας που χρησιμοποιούν ⁵ - προσπαθούν (τόσο όσο και οι καθηγητές/τριες ξένων γλωσσών για ειδικούς σκοπούς) να καταστήσουν ξενόγλωσσους επιστημονικούς όρους προσιτούς και κατανοητούς στους/στις μη-ξενόγλωσσους/σες σπουδαστές/στριές τους ⁶ , ή προσπαθούν να αποδώσουν τις ξενόγλωσσες πανεπιστημιακές σημειώσεις τους, που οι ίδιοι έγραψαν αρχικά σε μια ξένη γλώσσα, στη γλώσσα διδασκαλίας του πανεπιστημιακού περιβάλλοντος στο οποίο διδάσκουν και διεξάγουν την έρευνά τους.

ΣΤΟΧΟΣ αυτής της εισήγησης είναι να περιγράψει και να οριοθετήσει μια μεθοδολογία για τη δημιουργία, διαχείριση, τον εμπλουτισμό και τη διατήρηση μιας προσωπικής δίγλωσσης ΒΔΟ, της οποίας το τελικό προϊόν μπορεί να είναι ένα δυναμικό πρακτικό εργαλείο (εργαλείο αιχμής) για όλους εκείνους και όλες εκείνες που το χρησιμοποιούν - μια και μπορούν να το καταχωρήσουν, να το ανακτήσουν, να το αλλάξουν, να το εμπλουτίσουν και να το διατηρήσουν ανάλογα με τις ανάγκες τους κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Αναπόφευκτα, αυτή η μεθοδολογία βασίζεται σε διάφορα μεθοδολογικά μοντέλα ⁷ , αλλά ο στόχος της είναι η δυνατότητα ευρύτερης εφαρμογής αυτού του εργαλείου έτσι ώστε να μπορεί να είναι εξίσου χρήσιμο και για τους/τις αρχάριους/ες και τους/τις επαγγελματίες μεταφραστές/τριες αλλά και για όλους/όλες τους/τις άλλους/άλλες χρήστες ξένων γλωσσών.

Η μεθοδολογία αυτής της εισήγησης

Προκειμένου να είναι ευρέως εφαρμόσιμη και χρησιμοποιήσιμη, αυτή η μεθοδολογία είναι περιγραφική, όταν περιγράφει το τι χρειάζεται να κάνει ο/η χρήστης ώστε να δημιουργήσει, να αλλάζει, να εμπλουτίζει και να διαχειρίζεται μια προσωπική δίγλωσση ΒΔΟ. Γίνεται όμως κανονιστική όταν αναφέρεται στην καθιέρωση ορισμένων κριτηρίων για τη δημιουργία, διαχείριση και διατήρηση μιας δίγλωσσης ΒΔΟ.

ΦΑΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ (ΒΔΟ) ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

Πρώτη Φάση: Πού και πώς να εντοπίσετε μονόγλωσσα και δίγλωσσα λεξικά

1.1. Ενημερωθείτε

Εάν είστε καινούργιοι/ες σε μια πόλη ή εάν ενδιαφέρεστε να εντοπίσετε βιβλιογραφικές πηγές, κάντε τα ακόλουθα:

1. Ανακαλύψτε πόσες βιβλιοθήκες υπάρχουν στην πόλη σας. Μπορεί να υπάρχουν βιβλιοθήκες συγκεκριμένων πανεπιστημιακών τμημάτων, πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, τοπική βιβλιοθήκη, δημοτική βιβλιοθήκη, επαρχιακή βιβλιοθήκη (στον Καναδά), πολιτειακή βιβλιοθήκη (στις Η.Π.Α.), δημόσια βιβλιοθήκη ή ακόμα και εθνική βιβλιοθήκη.

2. Βρείτε τους αριθμούς τηλεφώνου τους από τον τηλεφωνικό κατάλογο (φυσικό ή ηλεκτρονικό) ⁸ .

3. Τηλεφωνείστε στις βιβλιοθήκες και μάθετε τη διεύθυνσή τους.

4. Καταχωρείστε όλες τις πληροφορίες που συγκεντρώσατε στο τηλεφωνικό κατάλογό σας (φυσικό ή ηλεκτρονικό).

1.2 Κάντε μια βόλτα ... στη βιβλιοθήκη

1. Αποφασίστε ποια βιβλιοθήκη θα επισκεφτείτε πρώτα.

2. Συμβουλευτείτε ένα φυσικό ή ηλεκτρονικό χάρτη της πόλης για να βρείτε πώς θα πάτε στη βιβλιοθήκη την οποία θέλετε να επισκεφτείτε.

3. Ζητείστε πληροφορίες και οδηγίες εάν αισθάνεστε αβέβαιοι/ες ή χαμένοι/ες.

1.3. Αποκτήστε αίσθηση του χώρου της βιβλιοθήκης που επισκέπτεστε

Όταν μπαίνετε σε μια βιβλιοθήκη, κάντε ένα περίπατο για να αποκτήσετε τη φυσική αίσθηση του γεωγραφικού χώρου στον οποίο βρισκόσαστε. Υπάρχουν δύο βασικά είδη βιβλιοθηκών: α) Εκείνες οι βιβλιοθήκες οι οποίες δεν έχουν "φυσική" πρόσβαση στο μαθησιακό και εκπαιδευτικό υλικό και β) εκείνες οι βιβλιοθήκες οι οποίες έχουν "φυσική" προσβασιμότητα σε κάθε είδους μαθησιακού και εκπαιδευτικού υλικού.

1.3.1. Βιβλιοθήκες χωρίς "φυσική" πρόσβαση στο υλικό τους

1. Πρέπει να βρείτε τις πληροφορίες για το λεξικό το οποίο ψάχνετε από τα τερματικά ή τον κατάλογο της βιβλιοθήκης στην οποία βρίσκεστε. Εάν δεν έχετε χρησιμοποιήσει ποτέ πριν το τερματικό της βιβλιοθήκης στην οποία βρισκόσαστε, ακολουθήστε τις οδηγίες που αναγράφονται στην οθόνη του τερματικού. Εάν συνεχίζετε να έχετε προβλήματα με τις οδηγίες, ζητείστε πληροφορίες από έναν ή μία βιβλιοθηκονόμο.

2. Εάν βρείτε τον ταξινομικό (ή ταξιθετικό) αριθμό του λεξικού που ψάχνετε, δώστε τον στον/στην βιβλιοθηκονόμο για να σας φέρει το λεξικό.

3. Εάν δεν μπορείτε να εντοπίσετε οποιεσδήποτε πληροφορίες, ρωτήστε τον/την βιβλιοθηκονόμο για οδηγίες.

Στις βιβλιοθήκες στις οποίες δεν έχετε καμία πρόσβαση στη φυσική πραγματικότητα των βιβλίων και πρέπει να χρησιμοποιήσετε τα τερματικά τους, μπορείτε να συναντήσετε τις δυσκολίες όχι τόσο με το πώς να ακολουθήσετε τις οδηγίες χρήσης του τερματικού αλλά με το πώς θα ανακαλύψετε τις πληροφορίες τις οποίες ψάχνετε.

Εάν δεν έχετε καμία βιβλιογραφική αναφορά - δηλ. το όνομα του/της συγγραφέα, τον τίτλο του λεξικού, τη χρονολογία και το τόπο έκδοσης - και βρίσκεστε στο τερματικό της βιβλιοθήκης:

1. Αναζητείστε την ένδειξη "Τίτλος".

2. Πληκτρολογήστε όσο πιο πολλές και συγκεκριμένες πληροφορίες μπορείτε. Παραδείγματος χάριν, ειδικό μονόγλωσσο λεξικό γεωγραφίας, ειδικό μονόγλωσσο λεξικό φυσικής γεωγραφίας ⁹ ή γενικό δίγλωσσο αγγλο-ελληνικό λεξικό, ειδικό δίγλωσσο αγγλο-ελληνικό λεξικό γεωλογίας ή ειδικό πολύγλωσσο λεξικό χημείας

Σε γενικές γραμμές, οι βιβλιοθήκες χωρίς δυνατότητα "φυσικής" πρόσβασης στο μαθησιακό και εκπαιδευτικό υλικό τους είναι συνήθως μεγάλες βιβλιοθήκες ή/και βιβλιοθήκες με παλαιές και σπάνιες εκδόσεις βιβλίων και χειρογράφων. Παραδείγματα αυτού του είδους βιβλιοθηκών είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας στην Αθήνα και η (ιδιωτική) Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ στο Καίμπριτζ της Πολιτείας της Μασσαχουσέτης των Η.Π.Α.

1.3.2. Βιβλιοθήκες με "φυσική" πρόσβαση στο υλικό τους

Θα πρέπει να ξέρετε ότι διαφορετικές βιβλιοθήκες έχουν διαφορετικά λειτουργικά συστήματα. Σε μερικές βιβλιοθήκες, μπορείτε να έχετε πρόσβαση στα ράφια και έτσι σε βιβλία, βίντεο, CD και CD-ROM. Παράδειγμα αυτού του είδους βιβλιοθηκών είναι η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Βοστώνης στη Βοστώνη της Πολιτείας της Μασσαχουσέτης των Η.Π.Α. Σε μερικές άλλες βιβλιοθήκες μπορείτε να δανειστείτε τα βιβλία αλλά πρέπει να μείνετε στη βιβλιοθήκη για να δείτε ένα βίντεο ή για να ακούσετε το CD, π.χ. το Βρετανικό Συμβούλιο στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη έχει αυτού του είδους τις βιβλιοθήκες. Εντούτοις, στις περισσότερες βιβλιοθήκες, μπορείτε να δανειστείτε μόνο βιβλία, ενώ οποιοδήποτε οπτικοακουστικό υλικό είναι ενδεχομένως προσιτό και διαθέσιμο μόνο στο διδακτικό προσωπικό ιδιωτικών και δημοσίων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Όταν εισέλθετε σε μια βιβλιοθήκη με "φυσική" προσβασιμότητα στο υλικό της, κάντε τα παρακάτω:

1. Ενημερωθείτε εάν υπάρχουν οποιαδήποτε εισαγωγικά σεμινάρια για τον τρόπο με τον οποίο η συγκεκριμένη βιβλιοθήκη λειτουργεί. Εάν υπάρχουν, τότε γραφτείτε σε ένα από αυτά. Εάν δεν υπάρχουν, τότε ζητείστε από έναν/μία βιβλιοθηκονόμο μια σύντομη ξενάγηση στο χώρο της βιβλιοθήκης.

2. Γυρίστε τη βιβλιοθήκη στην οποία θα προσπαθήσετε αργότερα να εντοπίσετε που βρίσκονται τα λεξικά και τα γλωσσάρια για τα οποία ενδιαφέρεστε.

3. Συνήθως, τα λεξικά, τα γλωσσάρια και οι εγκυκλοπαίδειες δεν δανείζονται και έχουν την ένδειξη REF (Reference: αναφορά) πριν τον ταξινομικό ή ταξιθετικό αριθμό τους. Κατά συνέπεια, μπορείτε να τα βρείτε (1) είτε στους χώρους της βιβλιοθήκης που έχουν τις ενδείξεις "Information", "Reference Section", "Reference Room" ¹⁰ , (2) είτε στα ράφια τα οποία είναι συνήθως κολλημένα στους τοίχους της βιβλιοθήκης (όχι στα ράφια τα οποία είναι κατά σειρές). Το πρώτο πρότυπο θα το συναντήσετε κυρίως στις μεγάλες ξένες βιβλιοθήκες, ενώ το δεύτερο θα το δείτε στις ελληνικές πανεπιστημιακές, δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες. Παραδείγματα του πρώτου προτύπου είναι οι περισσότερες πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες της Βόρειας Αμερικής (των Η.Π.Α. και του Καναδά), ενώ παραδείγματα του δεύτερου προτύπου είναι οι περισσότερες πανεπιστημιακές και δημόσιες βιβλιοθήκες της Ελλάδας - όπως η χωροθέτηση των λεξικών στη Βιβλιοθήκη του Μετσόβιου Πολυτεχνείου στην Αθήνα, στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Αιγαίου στη Μυτιλήνη ¹¹ και στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Μυτιλήνης ¹² .

4. Τα λεξικά, τα γλωσσάρια ή οι εγκυκλοπαίδειες μπορεί να δανείζονται είτε επειδή υπάρχουν αρκετά αντίγραφα στη βιβλιοθήκη είτε επειδή παλαιότερες εκδόσεις τους έχουν τοποθετηθεί στα ράφια για δανεισμό. Μεγάλες ξένες πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, όπως η Βιβλιοθήκη Rutherford του Πανεπιστημίου Αλμπέρτα, στην Επαρχία Αλμπέρτα του Καναδά, έχουν αυτήν την πολιτική. Για να εξακριβώσετε εάν η βιβλιοθήκη στην οποία βρισκόσαστε έχει μια τέτοια πολιτική, ρωτήστε τον/την βιβλιοθηκονόμο. Θα κερδίσετε χρόνο και ενέργεια!

Δεύτερη Φάση: Πώς να βρίσκετε αυτό που αναζητάτε

Ωραία! Εντοπίσατε που είναι τοποθετημένα όλα τα λεξικά, τα γλωσσάρια και οι εγκυκλοπαίδειες στη βιβλιοθήκη στην οποία βρισκόσαστε. Τώρα, είστε έτοιμοι/ες για να εξερευνήσετε τη γλώσσα που χρησιμοποιείτε είτε σαν μέσο επικοινωνίας είτε σαν εργαλείο!

2.1. Πώς να προετοιμαστείτε

Πριν πάτε στη βιβλιοθήκη προς αναζήτηση και εξεύρεση επεξήγησης δύσκολων επιστημονικών όρων στη μητρική σας γλώσσα (ή γλώσσα-στόχο), καλό είναι να κάνετε μια σχετική προετοιμασία η οποία θα σας βοηθήσει σε μια γρήγορη και αποτελεσματική έρευνα.

1. Δημιουργείστε και πάρτε έναν κατάλογο επιστημονικών όρων ή εκφράσεων μαζί σας σε φυσική μορφή (δηλ. σε φύλλα χαρτιού ή στο προσωπικό σημειωματάριό σας, το οποίο μπορεί να είναι σε φυσική ή την ηλεκτρονική μορφή) ¹³ . Αν οι επιστημονικοί όροι δεν είναι πολλοί, μπορείτε να τους εντυπωθείτε. Μπορείτε επίσης να φέρετε μαζί σας το ξενόγλωσσο κείμενο που διαβάζετε (ή προσπαθείτε να μεταφράσετε), αφ' ότου έχετε υπογραμμίσει πρώτα τις άγνωστες λέξεις και τους όρους που δεν ξέρετε ή που σας δυσκολεύουν.

2. Σιγουρευτείτε ότι έχετε συλλαβίσει σωστά τις λέξεις ή τους όρους που μπορεί να έχουν μια ελαφρώς διαφορετική ορθογραφία στη γλώσσα που μαθαίνετε ή στη γλώσσα στην οποία εργάζεστε. Για παράδειγμα, η λέξη "θείο" γράφεται είτε sulfur στα αμερικάνικα αγγλικά είτε sulphur στα βρετανικά αγγλικά.

3. Πάρτε μερικά φύλλα χαρτιού ή το σημειωματάριό σας για να σημειώσετε τη σημασία ή τις σημασίες των άγνωστων επιστημονικών όρων που έχετε μαζί σας ή κατά νου.

4. Εάν δεν έχετε κάνει τη σχετική προετοιμασία που περιγράφεται στους αριθμούς (1), (2) και (3), έχετε δύο επιλογές:

Είτε να ξεφυλλίσετε γενικά και ειδικά (μονόγλωσα ή δίγλωσσα) επιστημονικά λεξικά για να δείτε εάν μπορείτε να βρείτε τους όρους που ψάχνετε,

Είτε να εγκαταλείψετε τη βιβλιοθήκη, να επιστρέψετε στο σπίτι ή στο γραφείο σας και να κάνετε τη σχετική προετοιμασία που περιγράφεται στις παραπάνω παραγράφους (1), (2) και (3).

2.2 Πώς να ξεκινήσετε την έρευνα

Αφού έχετε κάνει όλη τη σχετική προετοιμασία που περιγράφεται στις παραγράφους (1), (2) και (3) της προηγούμενης υποενότητας (δηλ. της 2.1.) και ενόσω βρίσκεστε στη βιβλιοθήκη:

1. Πηγαίνετε στον χώρο που βρίσκονται τα γενικά λεξικά. Αποφασίστε ποιο είδος γενικού λεξικού θέλετε να χρησιμοποιήσετε, ανάλογα με την κατάστασή σας.

α) Εάν βρισκόσαστε ή εργάζεστε σε ένα μονόγλωσσο περιβάλλον που δεν απαιτεί μετάφραση ή απόδοση του όρου σε μια γλώσσα-στόχο, τότε ψάξτε να βρείτε τη λέξη ή τον όρο σε μονόγλωσσο λεξικό - δηλ. είτε σε αγγλικό, είτε σε ελληνικό, είτε σε γαλλικό, είτε σε τουρκικό κ.ο.κ.

β) Eαν εργάζεστε σε ένα μονόγλωσσο περιβάλλον που όμως απαιτεί μετάφραση ή απόδοση του όρου σε μια γλώσσα-στόχο, τότε αναζητείστε τον όρο σε ένα δίγλωσσο λεξικό - δηλ., σε ένα αγγλο-ελληνικό ή ελληνο-αγγλικό, ανάλογα με την "διευθυντικότητα" (directionality) ¹⁴ της απόδοσης ή του (εργασιακού ή ακαδημαϊκού) περιβάλλοντος στο οποίο κινείστε.

γ) Eαν εργάζεστε σε ένα δίγλωσσο ή πολύγλωσσο περιβάλλον, τότε είστε υποχρεωμένοι/ες να ξέρετε πώς να βρίσκετε και πώς να χρησιμοποιείτε γενικά και δίγλωσσα ή πολύγλωσσα επιστημονικά (ειδικά) λεξικά.

2. Σημειώστε όλες τις καταχωρήσεις του όρου που θα εντοπίσετε. Εάν βρείτε μόνο ένα ή δύο λήμματα, δοκιμάστε ένα άλλο γενικό λεξικό.

Συνήθως, οι βιβλιοθήκες έχουν περισσότερα του ενός γενικά μονόγλωσσα και δίγλωσσα λεξικά. Βέβαια, εξαρτάται ποια γλώσσα (-στόχο) μαθαίνετε ή σε ποια γλώσσα εργάζεστε και εάν αυτή η γλώσσα χρησιμοποιείται ευρέως ή όχι (μπορεί να είναι μια λιγώτερο χρησιμοποιούμενη γλώσσα-στόχος) εκεί που ζείτε. Παραδείγματος χάριν, εάν ψάχνετε για ένα γενικό φινλανδο-ελληνικό ή ελληνο-φιλανδικό λεξικό σε μια περιφερειακή βιβλιοθήκη στην Ελλάδα, το πιο πιθανό είναι να μην βρείτε κανένα σχετικό δίγλωσσο λεξικό. Παρ' όλα αυτά, καλό θα ήταν να ρωτούσατε τον/την βιβλιοθηκονόμο.

3. Προσπαθήστε να βρείτε επιστημονικά (ειδικά) λεξικά συναφή με τους όρους που ψάχνετε. Ας είστε όμως έτοιμοι/ες να αντιμετωπίσετε τρία πιθανά σενάρια.

ΣΕΝΑΡΙΟ 1: Μπορείτε να βρείτε ένα ειδικό μονόγλωσσο λεξικό που καλύπτει τις ανάγκες σας. Παραδείγματος χάριν, είτε ένα λεξικό γεωγραφίας στα αγγλικά, ενώ είστε φοιτητής/τρια σε αποκλειστικά αγγλόφωνο περιβάλλον, είτε ένα λεξικό κοινωνιολογίας που είναι γραμμένο στα ελληνικά, ενώ φοιτάτε σε αποκλειστικά ελληνικό περιβάλλον.

ΥΠΟΔΕΙΞΗ: Βρείτε τον όρο και γράψτε (ή πληκτρολογήστε ή φωτοτυπείστε) όλες τις καταχωρήσεις που υπάρχουν.

ΣΕΝΑΡΙΟ 2: Ίσως πρέπει να βρείτε ένα ειδικό δίγλωσσο λεξικό του γνωστικού σας πεδίου (π.χ. ένα αγγλο-ελληνικό λεξικό γεωλογίας), παρ' όλο που κινείστε σε αποκλειστικά ελληνικό περιβάλλον. Αυτό συμβαίνει γιατί πρέπει να μεταφέρετε τις γνώσεις που αποκτήσατε σε μια ξένη γλώσσα στα ελληνικά. Οι γνώσεις αυτές έρχονται συνήθως με τη μορφή ξενόγλωσσης βιβλιογραφίας, εγχειριδίων, σημειώσεων ή κειμένων του διαδικτύου. Η μεταφορά αυτών των γνώσεων μπορεί να είναι:

(1) Μια γενική κατανόηση του ξενόγλωσσου κειμένου (γλώσσας-πηγής, π.χ. αγγλικά) και έπειτα μιας προσπάθειας να συνοψιστεί στη γλώσσα της διδασκαλίας (γλώσσας-στόχου και γλώσσας-πηγής, π.χ. ελληνικά) ¹⁵ . Αντιμετωπίζετε συνήθως αυτήν την κατάσταση σε μαθησιακά περιβάλλοντα, όπως τα σχολεία ή τα πανεπιστήμια, καθώς επίσης και σε επαγγελματικά περιβάλλοντα, όπως γραφεία, ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις.

(2) Μια γενική κατανόηση του ξενόγλωσσου κειμένου (γλώσσας-πηγής, π.χ. αγγλικά) και έπειτα της προσπάθειας να αποδοθεί ή να μεταφραστεί το κείμενο στη γλώσσα της διδασκαλίας (γλώσσας-στόχου και γλώσσας-πηγής, π.χ. ελληνικά). Αντιμετωπίζετε συνήθως αυτήν την κατάσταση είτε στο πανεπιστήμιο, όταν στο επιστημονικό δοκίμιό σας αναφέρετε κατά λέξη τι ισχυρίζεται ο/η συγγραφέας του ξενόγλωσσου κειμένου - και υποχρεωτικά ενεργείτε ως μεταφραστής/στρια - είτε όταν βρίσκεστε σε ένα επαγγελματικό περιβάλλον στο οποίο (α) χρειάζονται οι γνώσεις σας της συγκεκριμένης ξένης γλώσσας - και έτσι δράτε ως ερασιτέχνης μεταφραστής/στρια ή διερμηνέας ή/και (β) εργάζεστε σαν επαγγελματίας μεταφραστής/στρια ή διερμηνέας.

ΥΠΟΔΕΙΞΗ: Εάν υπάρχουν περισσότερα του ενός ειδικά δίγλωσσα λεξικά του ίδιου γνωστικού αντικειμένου στην ίδια βιβλιοθήκη, τότε βρείτε τα και σημειώστε (ή φωτοτυπείστε) τα λήμματα του όρου που ψάχνετε.

ΣΕΝΑΡΙΟ 3: Ίσως όμως να μην μπορείτε να βρείτε ένα ειδικό δίγλωσσο λεξικό του γνωστικού σας αντικειμένου. Τότε τι κάνετε; Τι κάνετε όταν πρέπει να μεταφέρετε τις γνώσεις που αποκτήσατε μέσω του ξενόγλωσσου κειμένου στη γλώσσα διδασκαλίας ή στη γλώσσα του γλωσσικού περιβάλλοντος στο οποίο βρίσκεστε - όπως περιγράφονται στη Παράγραφο 3 και Σενάρια 1 και 2; ¹⁶

2.3. Μια Προηγμένη Αναζήτηση

Προκειμένου να υπερνικηθεί το πρόβλημα που προκύπτει από το ΣΕΝΑΡΙΟ 3, της προηγούμενης υποενότητας, μπορείτε να πειραματιστείτε με την "Προηγμένη Αναζήτηση", την οποία μπορείτε να εκτελέσετε σε δύο ή τρία στάδια ασκώντας την κριτική σας σκέψη και τις διακριτικές επιδεξιότητές σας. Στην αρχή μπορείτε να βρείτε αυτά τα στάδια χρονοβόρα και κουραστικά. Μόλις όμως αρχίσετε να τα εφαρμόζετε, τα συνηθίζετε και τα εκτελείτε χωρίς δεύτερη σκέψη.

2.3.1. Στάδιο ένα: Συναφή δίγλωσσα (ή πολύγλωσσα) επιστημονικά λεξικά

1. Προσπαθήστε να βρείτε δίγλωσσα επιστημονικά λεξικά τα οποία να είναι όσο το δυνατόν πιο συναφή του γνωστικού σας αντικειμένου. Παραδείγματος χάριν, ο όρος τον οποίο ψάχνετε μπορεί να ανήκει στα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ) ή τη Χωρική Στατιστική ή τη Χαρτογραφία. Τα πιο συναφή δίγλωσσα επιστημονικά λεξικά αυτών των υποκλάδων της Γεωγραφίας¹⁷ είναι:

Λεξικό/ά Μαθηματικών.

Λεξικό/ά Ηλεκτρονικών Υπολογιστών.

Λεξικό/ά Στατιστικής.

Λεξικό/ά Μηχανικών (π.χ. Ηλεκτρικής Εφαρμοσμένης Μηχανικής κ.λ.π.).

2. Βρείτε τον όρο και γράψτε όσο πιο πολλές καταχωρήσεις εντοπίσετε.

3. Στο τέλος κάθε καταχώρησης μπορείτε να βάλετε μέσα σε παρενθέσεις μια βραχυγραφία¹⁸ του γνωστικού αντικειμένου στο οποίο χρησιμοποιείται ο όρος αυτός, π.χ. (ΠΛΗΡΟΦ) για την Πληροφορική ή (ΜΑΘ) για τα Μαθηματικά. Η τεχνική αυτή των βραχυγραφιών θα σας βοηθήσει στο να θυμηθείτε το υποπεδίο και στο πώς να οργανώσετε τη δική σας ΒΔΟ όταν είστε στο σπίτι ή στην εργασία σας και δεν περιβάλλεστε από λεξικά που μπορούν να σας βοηθήσουν.

4. Εάν το δίγλωσσο (ή πολύγλωσσο) επιστημονικό λεξικό δεν είναι οργανωμένο με αλφαβητική σειρά, πηγαίνετε στην "Εισαγωγή" ή στον "Πρόλογο" και διαβάστε προσεκτικά πώς έχει οργανωθεί αυτό το λεξικό. Κατόπιν ακολουθήστε τις οδηγίες. Εάν το λεξικό έχει θεματική οργάνωση, τότε πηγαίνετε στο "Ευρετήριό" του. Εάν δεν υπάρχει κανένα λήμμα του όρου που ψάχνετε στο "Ευρετήριο", σημαίνει ότι δεν θα βρείτε τον όρο τον οποίο ψάχνετε στο συγκεκριμένο λεξικό (το οποίο κρατάτε στα χέρια σας).

2.3.2. Στάδιο δύο: Μια περαιτέρω έρευνα

Εάν ακόμα δεν μπορείτε να εντοπίσετε τον όρο που ψάχνετε - και ενώ βρίσκεστε ακόμα στη βιβλιοθήκη - μπορείτε να συνεχίσετε ακόμα περισσότερο την αναζήτησή σας.

1. Ψάξτε να βρείτε βιβλία που είναι σχετικά με τον επιστημονικό κλάδο ή τον υποκλάδο με τον οποίο ασχολείστε. Εάν αυτά τα βιβλία είναι μεταφράσεις ή αποδόσεις ξενόγλωσσων βιβλίων, μπορούν να έχουν ένα δίγλωσσο λεξικό ή γλωσσάριο όρων στο τέλος του βιβλίου. Αυτή η πολιτική εφαρμόζεται από αρκετούς ελληνικούς εκδοτικούς οίκους που εξειδικεύονται σε συγκεκριμένους επιστημονικούς κλάδους, όπως για παράδειγμα, τα βιβλία Ηλεκτρονικών Υπολογιστών που εκδίδονται από τον εκδοτικό οίκο ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟ.

2. Αναζητείστε μονόγλωσσα βιβλία, τα οποία έχουν αρχικά γραφτεί στη "γλώσσα συνήθους χρήσης"¹⁹ ή στη γλώσσα διδασκαλίας (σε ένα μαθησιακό περιβάλλον) ή στη μητρική γλώσσα σας και να μπορούν να σας δώσουν την απόδοση ενός δύσκολου επιστημονικού όρου. Ψάξτε για ή μια συναφή λέξη-κλειδί είτε στον "Πίνακα Περιεχομένων" είτε στο "Ευρετήριο" του βιβλίου, που κρατάτε στα χέρια σας. Εάν βρείτε τη λέξη-κλειδί, πηγαίνετε στην αντίστοιχη σελίδα ή στο αντίστοιχο κεφάλαιο και διαβάστε στα πεταχτά (skim) την παράγραφο ή τη σελίδα για να καταλάβετε εάν ο όρος που βρίσκεται στο βιβλίο είναι ο ίδιος με εκείνον που αναζητάτε²⁰ .

2.3.3 Ένα εναλλακτικό σχέδιο δράσης

Εάν είστε βιαστικοί/ές ή είστε αρχάριοι/ες μεταφραστές/στρις ή είστε άπειροι/ες σε θέματα ειδικότητας, παρακάμψτε την προηγούμενη υποενότητα (δηλ. την 2.3.2.), επειδή μπορεί να συγχυστείτε ή να μπερδευτείτε από την πληθώρα των παρεχομένων πληροφοριών. Μπορείτε να ακολουθήσετε ένα άλλο σχέδιο δράσης. Επιστρέψτε στο σπίτι ή στο γραφείο σας και:

1. Ψάξτε τον όρο που δεν μπορείτε να βρείτε σε δίγλωσσα γενικά και επιστημονικά λεξικά σε μορφή CD-ROM τα οποία ίσως και να έχετε.

2. Κάντε μια διεξοδική και μεθοδική αναζήτηση στο διαδίκτυο²¹ .

3. Εάν βρείτε τον όρο, καταγράψτε όλες τις σημασίες του.

4. Εάν, παρ' όλες τις προσπάθειές σας, δεν μπορείτε ακόμα να εντοπίσετε τον όρο, ρωτήστε άλλους/άλλες μεταφραστές/στριες, ειδικούς και δασκάλους (πανεπιστημιακούς ή ξένων γλωσσών).

ΣΧΟΛΙΟ: Η "Προηγμένη Αναζήτηση" μπορεί να διεξαχθεί όχι μόνο σε δίγλωσσα αλλά και σε μονόγλωσσα γλωσσικά περιβάλλοντα. Μπορείτε να βρείτε δύσκολους επιστημονικούς όρους, που δεν μπορείτε εντοπίσετε σε ένα μονόγλωσσο γενικό ή επιστημονικό λεξικό, εάν ακολουθείστε την ίδια βασική μεθοδολογία έρευνας όπως την περιγράψαμε στο ΣΕΝΑΡΙΟ 3 και στις υποενότητες 2.3.1.-2.2.3. Αν και οι γενικές οδηγίες είναι για το πώς να ψάχνετε και να βρίσκετε δίγλωσσα επιστημονικά λεξικά (βλ. την υποενότητα 2.2.3.), η ίδια μεθοδολογία ισχύει στην αναζήτηση μονόγλωσσων επιστημονικών λεξικών.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΜΙΑΣ ΒΔΟ

Τρίτη Φάση: Πώς να οργανώσετε και πού να καταχωρήσετε τις σχετικές πληροφορίες

Αφού έχετε δαπανήσει αρκετό από το χρόνο σας στη βιβλιοθήκη ή στις βιβλιοθήκες, θα πρέπει ήδη να έχετε έναν καλό αριθμό καταχωρήσεων διάφορων όρων. Τι άλλο ίσως μπορεί να χρειαστείτε είναι να πάτε κάπου που να έχετε πρόσβαση σε έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Η/Υ). Σε αυτή τη φάση της συλλογής στοιχείων, οργάνωσης και καταχώρησης τους στην ΒΔΟ σας, χρειάζεστε: έναν Η/Υ και κριτική σκέψη. Αργότερα, θα χρειαστείτε και διακριτικές δεξιότητες (discriminatory skills)²² .

Χρειάζεστε έναν Η/Υ επειδή η ΒΔΟ που πρόκειται να οργανώσετε θα είναι σε ηλεκτρονική μορφή. Κατά συνέπεια, απαραίτητη προϋπόθεση του όλου εγχειρήματος είναι να γνωρίζετε τα βασικά της επεξεργασίας κειμένου σε Η/Υ.

Πρέπει να ασκήσετε την κριτική σκέψη σας για να καθιερώσετε μερικά βασικά κριτήρια πριν ακόμη αρχίσετε να πληκτρολογείτε και να οργανώνετε την ηλεκτρονική σας ΒΔΟ. Παρακάτω θα βρείτε μερικά βασικά κριτήρια για τη δημιουργία μιας ΒΔΟ, τα οποία βασίζονται σε μια φιλοσοφία (θεωρία, θεωρητικά μοντέλα) που είναι αποκύημα και συνδυασμός των επιστημονικών κλάδων της Μεταφρασεολογίας, της Ορολογίας και της Λεξικογραφίας.

3.1. Κριτήρια για τη δημιουργία μιας ΒΔΟ

1. Γράψτε τη ΒΔΟ σας και τις καταχωρήσεις σε σαφή και απλή γλώσσα έτσι ώστε εσείς ή οποιοσδήποτε άλλος άνθρωπος, που θα ήθελε να την χρησιμοποιήσει, να μην έχει κανένα πρόβλημα κατανόησης ακόμη και των πιο δύσκολων ή των εντελώς αγνώστων όρων.

2. Εάν χρησιμοποιήσετε βραχυγραφίες οποιουδήποτε είδους, σιγουρευτείτε ότι θα σημειώσετε κάπου αυτό που δηλώνουν. Οι επεξηγήσεις των βραχυγραφιών δρουν και ως "φιλικές υπενθυμίσεις" στη μνήμη σας όταν δεν εργάζεστε στη ΒΔΟ σας τακτικά και σας βοηθούν να έχετε συνέπεια και συνοχή σε ολόκληρο το έγγραφο της ΒΔΟ σας. Επίσης, αυτές οι επεξηγήσεις θα βοηθήσουν τους/τις πιθανούς/ές χρήστες της ΒΔΟ σας.

3. Ενσωματώστε οποιεσδήποτε άλλες πληροφορίες στη ΒΔΟ σας με τέτοια μορφή που ουσιαστικά οποιοσδήποτε ή οποιαδήποτε να μπορεί να τις καταλάβει και να τις χρησιμοποιήσει.

4. Είναι απολύτως απαραίτητο οποτεδήποτε θέλετε να τροποποιήσετε και να βελτιώσετε τη ΒΔΟ σας να είστε σε θέση να το κάνετε αμέσως και χωρίς καμιά δυσκολία.

5. Για να κάνετε τροποποιήσεις και/ή βελτιώσεις στη ΒΔΟ σας αμέσως και χωρίς καμιά δυσκολία, πρέπει να δημιουργήσετε μια εύκολα ανακτήσιμη και εύχρηστη ηλεκτρονική ΒΔΟ.

6. Έχετε καταναλώσει αρκετό χρόνο για να ψάξετε, να βρείτε και να καταγράψετε τους ξενόγλωσσους όρους και τη σημασία τους. Ίσως να καταφέρατε να "ξετρυπώσετε" την έννοια ή τις έννοιες ορισμένων όρων εφαρμόζοντας την μεθοδολογία της "Προηγμένης Αναζήτησης", όπως αναφέρεται στην υποενότητα 2.3. Κατά συνέπεια, δεν πρέπει ποτέ να κάνετε την αναζήτηση της ίδιας ορολογίας δύο φορές. Αν και οι έννοιες ενός όρου μπορεί να αλλάξουν ή να εκπέσουν εξ αιτίας των αλλαγών που ίσως έχουν σημειωθεί στο γνωστικό αντικείμενο ή επιστημονικό πεδίο με το οποίο ασχολείστε (λόγω της παρέλευσης του χρόνου), αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ξεκινήσετε την έρευνα πάλι από την αρχή. Θα χρειαστεί απλά να εισέλθετε στο έγγραφο της ΒΔΟ σας και να κάνετε όποιες τροποποιήσεις και/ή βελτιώσεις που εσείς θεωρείτε αναγκαίες.

7. Δεδομένου ότι δημιουργείτε μια ΒΔΟ για δική σας χρήση, τότε μπορείτε να εισάγετε και να προσθέσετε στην επιστημονική ορολογία οποιεσδήποτε λέξεις (ή, όπως αλλιώς ονομάζονται, γενικό λεξιλόγιο) σας δυσκολεύουν σε οποιαδήποτε ηλεκτρονική μορφή έχετε επιλέξει να τις καταχωρήσετε - δηλ. σε Word, Excel ή Access.

Στις ακόλουθες παραγράφους, περιγράφεται το πώς μπορείτε να οργανώσετε και να καταχωρήσετε μια ΒΔΟ και σας παρέχονται παραδείγματα από τα αρχεία φοιτητών και φοιτητριών της Αγγλικής γλώσσας ως ξένης γλώσσας (EFL) και για ειδικούς σκοπούς (ESP) και μιας επαγγελματία μεταφράστριας. Η εμπειρία των φοιτητών/φοιτητριών και επαγγελματιών μεταφραστών/στριών έχει δείξει ότι η οργάνωση μιας ΒΔΟ κατά αλφαβητική σειρά σε ένα έγγραφο Word (της Microsoft) είναι ο ευκολότερος και ο πιο κατάλληλος τρόπος για την χρήση αυτής της ίδιας ΒΔΟ βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα. Παρ' όλα αυτά, εάν θέλετε να χρησιμοποιήσετε άλλα συστήματα λογισμικού, όπως το Excel ή την Access, κάντε το αρκεί να ξέρετε πώς να τα χρησιμοποιείτε.

Πρέπει να ασκήσετε τις διακριτικές δεξιότητες σας ή, όπως αλλιώς τις αποκαλούμε, συγκριτικές και αντιπαραθετικές δεξιότητες,²³ όταν είστε έτοιμοι/ες να επιμεληθείτε τη ΒΔΟ σας. Εάν ακολουθήσετε τις οδηγίες που δίνονται παρακάτω - στην υποενότητα 1.1., 7 (Πώς να επιμεληθείτε το ΚΕΙΜΕΝΟ ή τον ΠΙΝΑΚΑ σας) - είναι εύκολο να χρησιμοποιήσετε αυτό το είδος δεξιοτήτων. Χρειάζεται γνώση και πρακτική εξάσκηση για να αναπτύξετε αυτές τις δεξιότητες, και δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οποιοσδήποτε ή οποιαδήποτε με τις ικανότητες και τις αισθήσεις του/της σε καλή φυσική κατάσταση να μην είναι σε θέση να δημιουργήσει μια δική του/της ΒΔΟ.

3.2 Πώς να ξεκινήσετε

1. Ανοίξτε τον Η/Y σας.

2. Διπλοπατήστε το εικονίδιο "Ο Υπολογιστής μου"²⁴ .

3. Διπλοπατήστε το εικονίδιο "Τα Έγγραφά μου", δημιουργείστε ένα "Φάκελο αρχείων", "Αποθηκεύστε" το "Αρχείο" "ως" ένα όνομα το οποίο θα θυμάστε εύκολα - π.χ. ΒΔΟ.

4. Μέσα στο "Φάκελο αρχείων" δημιουργείστε ένα "Αρχείο" και "αποθηκεύστε" το "ως" ένα όνομα σχετικό με το γνωστικό αντικείμενο με το οποίο ασχολείστε - π.χ. ΣΓΠ (: Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών).

ΣΧΟΛΙΟ: Μην ανησυχείτε για την ονομασία του "Φακέλου αρχείων" και του "Αρχείου". Εάν θέλετε να την αλλάξετε, μπορείτε να το κάνετε όποτε θέλετε ή κατά τη διάρκεια της Τέταρτης Φάσης, η οποία αναλύεται παρακάτω.

5. Εισάγετε τις πληροφορίες που έχετε ως ΚΕΙΜΕΝΟ. Αυτό το πετυχαίνετε κάνοντας εξής:

α) Πληκτρολογήστε τον όρο, τη λέξη, τη λέξη-κλειδί ή το λήμμα²⁵ στη ξένη γλώσσα την οποία χειρίζεστε.

β) Χρησιμοποιείστε άνω και κάτω στιγμή (:) ή το ίσον (=) μετά από τον όρο.

γ) Πληκτρολογήστε την έννοια ή τις έννοιες που έχετε βρει για αυτό τον όρο σε μια καταχώρηση. Εάν ο όρος έχει περισσότερες από μια έννοιες, κάντε τα ακόλουθα:

1. Εάν οι ορισμοί είναι απλές μεμονωμένες λέξεις, (ξε)χωρίστε τες με ένα κόμμα (,), μια άνω στιγμή (·) ή αριθμείστε τες χρησιμοποιώντας το κόμμα (,) ή τη τελεία (.) στο τέλος κάθε λέξης - π.χ. (1)... , (2)... , ή (1) ... . (2)... . Όταν τελειώσετε με την καταγραφή και εισαγωγή όλων των εννιών ενός όρου, πατήστε το ENTER μια φορά για να αρχίσετε να πληκτρολογείτε την επόμενη λέξη-κλειδί που έχετε στον κατάλογό σας. Ένα παράδειγμα αυτής της περίπτωσης μπορείτε να δείτε στο Εικονίδιο 1.

Εικόνα 1: Απόσπασμα από τη δίγλωσση ΒΔΟ του Δεβεράκη Χαρίδημου²⁶ .

ΥΠΟΔΕΙΞΗ: Μην ανησυχείτε για την αλφαβητική σειρά των όρων. Θα την κάνετε με τη βοήθεια του Η/Υ σας αργότερα. Κοιτάξτε παρακάτω την υποενότητα 3.2.,7.α, 1-9 για τις σχετικές οδηγίες.

2. Εάν μια σημασία ενός όρου έχει μια μακροσκελή επεξήγηση, (δια)χωρίστε τις διαφορετικές έννοιες αριθμώντας τες - π.χ. (1)... . (2)... . Μπορείτε επίσης να ανοίξετε μια παρένθεση στο τέλος κάθε έννοιας και να πληκτρολογήσετε τη βραχυγραφία της ειδικότητας στην οποία αυτή ή έννοια χρησιμοποιείται με ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ.

Εικόνα 2: Απόσπασμα μιας από τις δίγλωσσες επιστημονικές ΒΔΟ της Νικολαρέα Αικατερίνη²⁷ .

ΣΧΟΛΙΟ: Παραδείγματα των περιπτώσεων 3.2., 5.γ., 2 είναι οι τονισμένοι όροι στο Εικονίδιο 2. Στα αγγλικά, χρησιμοποιείται η ίδια έκφραση Graphic representation για μια ποικιλία ειδικοτήτων (όπως η Πληροφορική, η Χαρτογραφία, τα Μαθηματικά και η Στατιστική), ενώ στα ελληνικά χρησιμοποιούνται διαφορετικές εκφράσεις για ειδικότητες όπως Πληροφορική (ΠΛΗΡΟΦ) και Χαρτογραφία (ΧΑΡΤ) [δείτε (1)], και διαφορετική έκφραση για τα Μαθηματικά (ΜΑΘ) και τη Στατιστική (ΣΤΑΤ) [δείτε (2)].

ΥΠΟΔΕΙΞΗ: Εάν χρησιμοποιείτε βραχυγραφίες στη ΒΔΟ σας, μην ξεχάστε να γράψετε έναν κατάλογο βραχυγραφιών στην αρχή της ΒΔΟ σας γιατί έτσι θα μπορείτε να θυμάστε ποια βραχυγραφία αντιπροσωπεύει ποιο επιστημονικό πεδίο ή υποπεδίο.

3. Εάν τώρα ο ίδιος όρος έχει την ίδια έννοια αλλά αυτή η έννοια εξηγείται διαφορετικά σε διαφορετικές ειδικότητες, τότε κάντε τα ακόλουθα:

Πληκτρολογήστε την έννοια.

Βάλτε μια τελεία στιγμή (.)

Γράψτε με πεζά γράμματα στη γλώσσα-πηγή ή στη γλώσσα-στόχο. Για παράδειγμα, (a) ... . (b) ... . (στη ξένη γλώσσα που χρησιμοποιείτε)²⁸ ή (α) ... . (β) ... . (στα Ελληνικά).

Μετά από το (a) ή (α) και (b) ή (β), εξηγείστε περαιτέρω τον όρο στο συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο.

Προσδιορίστε το γνωστικό πεδίο στο οποίο χρησιμοποιείται αυτός ο όρος με βραχυγραφία γραμμένη με ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ - π.χ (ΣΓΠ) [: Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών].

Παραδείγματα της περίπτωσης 3.2., 5.γ., 3 είναι οι τονισμένες λέξεις Syntax και Table στην Εικόνα 3. Ενώ στα ελληνικά η αντίστοιχη απόδοση αυτών όρων είναι μόνο μια έννοια (μια και μόνο λέξη), η σημασία της αλλάζει σύμφωνα με τον επιστημονικό κλάδο ή υποκλάδο στον οποίο χρησιμοποιείται.

Από τη μια πλευρά, Syntax: Σύνταξη σημαίνει "σύνταξη" όπως την καταλαβαίνουμε στη γραμματική (ΓΡΑΜ) και τη γλωσσολογία, από την άλλη πλευρά, σημαίνει και η "σύνταξη" ('syntax'), δηλ. η μέθοδος με την οποία εγγράφονται διάφορες μαθηματικές συναρτήσεις στην Πληροφορική (ΠΛΗΡΟΦ) και στην Visual Basic (VISUAL BASIC).

Το ίδιο συμβαίνει και με τον όρο Table: Πίνακας. Ενώ ο όρος αυτός διατηρεί τη γενική μαθηματική του σημασία, προσλαμβάνει μια επιπλέον σημασία - δηλ. εκείνη του ότι "είναι ο βασικός μηχανισμός αποθήκευσης δεδομένων σε μια βάση δεδομένων ...". Η επιπλέον σημασία του όρου Table: Πίνακας χρησιμοποιείται κυρίως στην Πληροφορική (ΠΛΗΡΟΦ), Visual Basic (VISUAL) και όλα τα συναφή με την Πληροφορική γνωστικά πεδία, όπως για παράδειγμα τα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ), Τηλεπισκόπηση (ΤΗΛΕΠ), Φωτογραμμετρία (ΦΤΓΡΑΜ), Χαρτογραφία (ΧΑΡΤ) και Χωρική Στατιστική ή Χωρική Ανάλυση (ΧΩΡΑΝΑΛ)²⁹ .

Εικόνα 3: Απόσπασμα μιας από τις δίγλωσσες επιστημονικές ΒΔΟ της Νικολαρέα Αικατερίνης.

ΣΧΟΛΙΟ: Η περίπτωση της υποενότητας 3.2., 5.γ., 3 είναι πιο σύνθετη και απαιτητική από εκείνη της υποενότητας 3.2., 5.γ., 2 και, εάν θέλετε μπορείτε να την παρακάμψετε. Εντούτοις, ως μεταφραστές/τριες και χρήστες ξένων γλωσσών, θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας ότι, όταν εργάζεστε σε διεπιστημονικούς ή πολυεπιστημονικούς κλάδους, θα αντιμετωπίσετε αργά ή γρήγορα ένα ευρύ φάσμα εννοιών και σημασιών ενός και του αυτού επιστημονικού όρου, όπως Syntax: Σύνταξη ή Table: Πίνακας. Η περίπτωση 3.2., 5.γ., 3 είναι από εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες η πολυσημία της γλώσσας φανερώνεται πλήρως και στον επιστημονικό λόγο και στην επιστημονική ορολογία.

Όταν τελειώσετε αυτή την καταχώρηση, πατήστε ENTER μια φορά για να πάτε στην επόμενη γραμμή και να αρχίσετε την καταχώριση άλλου όρου.

ΥΠΟΔΕΙΞΗ: Μην πατήστε ENTER δύο φορές μετά από το τέλος κάθε καταχώρησης. Κάντε το μόνο όταν τελειώσετε την επιμέλεια του κειμένου σας (βλ. κατωτέρω) και θέλετε να κάνετε μια ωραία παρουσίαση της ΒΔΟ σας. Εάν πατήστε ENTER δύο φορές μετά το τέλος κάθε καταχώρησης, στο τέλος, όταν ταξινομείτε τους όρους κατά αλφαβητική σειρά, όλα τα επιπρόσθετα ENTER (δηλ. τα επιπλέον διαστήματα) θα "πηδήσουν" στην αρχή του κειμένου της ΒΔΟ σας. Τότε θα πρέπει να επαναλάβετε ξανά ότι κάνατε πριν, δηλ. να ξαναπατήστε ENTER μετά από κάθε εισαγωγή. Με άλλα λόγια θα χάσετε και χρόνο και ενέργεια!

6. Εισάγετε τις πληροφορίες σε έναν ΠΙΝΑΚΑ.

1. Δημιουργείστε έναν "Πίνακα" με δύο στήλες και πέντε σειρές. Μπορείτε να προσθέσετε περισσότερες σειρές καθώς θα συνεχίζετε την εργασία σας στο "Έγγραφό" σας.

2. Πληκτρολογήστε την ξενόγλωσση λέξη-κλειδί στην αριστερή στήλη και χρησιμοποιείστε άνω και κάτω στιγμή (:) ή το "ίσον" (=) αμέσως μετά από τη λέξη-κλειδί.

3. Πληκτρολογήστε όλες τις έννοιες της λέξης αυτής στη δεξιά στήλη και ακολουθείστε τα βήματα όπως περιγράφονται στην υποενότητα 3.2., 5.γ., 1-4.

ΣΧΟΛΙΟ: Αν και μια ΒΔΟ που έχει δημιουργηθεί σε ΠΙΝΑΚΑ προσφέρει μια πολύ ωραία παρουσίαση, είναι πρακτική μόνο σε μικρά κείμενα. Όταν οι σημασίες και επεξηγήσεις των ξενόγλωσσων επιστημονικών όρων είναι μακροσκελή κείμενα και πρέπει να τοποθετηθούν στη δεξιά στήλη, τότε η διάταξη (layout) της ΒΔΟ καταντά προβληματική.

7. Πώς να επιμεληθείτε το ΚΕΙΜΕΝΟ ή τον ΠΙΝΑΚΑ σας.

α) Ταξινομώντας τους όρους της ΒΔΟ σας

1. Ανοίξτε το "Αρχείο" της ΒΔΟ σας.

2. Πατήστε μια φορά στην "Επεξεργασία".

3. Πηγαίνετε προς τα κάτω και πατήστε μια φορά την εντολή "Επιλογή όλων". Όλο το κείμενο της ΒΔΟ σας έχει επιλεγεί και τονιστεί.

4. Πατήστε μια φορά στον "Πίνακα" του Μενού.

5. Πηγαίνετε προς τα κάτω και διπλοπατήστε την εντολή "Ταξινόμηση".

6. Πατήστε Ο.Κ. στο πλαίσιο διαλόγου εμφανίζεται στην οθόνη του Η/Y σας.

7. Περιμένετε για λίγο. Το πρόγραμμα ταξινομεί το αρχείο σας (δηλ., τους όρους ή τις λέξεις-κλειδιά) κατά αλφαβητική σειρά.

8. Η ΒΔΟ σας εμφανίζεται κατά αλφαβητική σειρά.

ΣΧΟΛΙΑ: Eαν έχετε πληκτρολογήσει τον όρο 'Emergency' και κατά λάθος έχετε πληκτρολογήσει το γράμμα Ε στα ελληνικά αντί στα αγγλικά (επειδή τα γράμματα αυτά φαίνονται πανομοιότυπα), πρέπει να αλλάξετε το Ε από τα ελληνικά στα αγγλικά. Εάν δεν κάνετε αυτήν την αλλαγή, τότε, όταν ταξινομείτε τη ΒΔΟ σας, ο όρος και η έννοιά του ή οι έννοιές του θα εμφανιστούν στο τέλος της ΒΔΟ σας.

Αυτό γίνεται επειδή μια ΒΔΟ της οποίας οι όροι είναι κατά κύριο λόγο στα αγγλικά (ή στη ξένη γλώσσα με λατινικούς χαρακτήρες) υπάρχει μια ιεράρχηση στην ταξινόμηση. Πρώτον, εμφανίζονται οι όροι που είναι γραμμένοι στα αγγλικά (ή στη ξένη γλώσσα με λατινικούς χαρακτήρες). Δεύτερον, εμφανίζονται οι όροι που είναι γραμμένοι στα ελληνικά και έπειτα οποιαδήποτε μαθηματικά σύμβολα κ.λ.π. Εντούτοις, σε μια ΒΔΟ με μια αντίστροφη διευθυντικότητα (Ελληνικά>Αγγλικά ή ξένη γλώσσα), η ιεράρχηση στην ταξινόμηση είναι αντίστροφη - δηλ., πρώτον, εμφανίζονται οι όροι που είναι γραμμένοι στα ελληνικά και, κατά δεύτερον, οι όροι που είναι γραμμένοι στα αγγλικά (ή στη ξένη γλώσσα με λατινικούς χαρακτήρες) και τελευταία εμφανίζονται οποιαδήποτε μαθηματικά σύμβολα κ.λ.π.

β) Κάνοντας τους όρους ευδιάκριτους.

1. Στη ΒΔΟ που δημιουργήσατε ως ΠΙΝΑΚΑ. Σε αυτό το είδος της ΒΔΟ, οι όροι είναι ευδιάκριτοι επειδή είναι στην αριστερή στήλη του Πίνακα. Κατά συνέπεια, είτε δεν κάνετε τίποτα είτε ακολουθείτε τα βήματα που περιγράφονται στην αμέσως επόμενη υποενότητα (βλ. 3.2., 7. β., 2. α-γ).

2. Στη ΒΔΟ που δημιουργήσατε ως ΚΕΙΜΕΝΟ. Σε αυτό το είδος της ΒΔΟ, υπάρχουν διάφοροι απλοί τρόποι να κάνετε τους όρους της ΒΔΟ σας πιο ευδιάκριτους.

α) Μπορείτε να αφήσετε μια γραμμή κενή μεταξύ των όρων με ένα επιπλέον ENTER μεταξύ της τελευταίας γραμμής του πρώτου όρου και του επόμενου όρου. Για παράδειγμα, δείτε τηνΕικόνα 4.

β) Μπορείτε να γράψετε τους όρους με ή πλάγια στοιχεία ή να τους υπογραμμίσετε ή να τους γράψετε με παχιά μαύρα στοιχεία. Η Εικόνα 4 είναι ένα παράδειγμα για το πώς οι όροι γίνονται πιο ευδιάκριτοι με πλάγια στοιχεία.

Εικόνα 4: Απόσπασμα της δίγλωσσης ΒΔΟ της φοιτήτριας Κεχαγιά Αθηνάς³⁰.

Επόμενη σελίδα...

About

Translation

Hosting

Greek fonts

Facebook

Tools